Pomimo, że człowiek chlubi się swoją rozumnością, bo przecież homo sapiens jest, to zauważyć należy, iż irracjonalność także ma swe zalety. Oskar Wilde napisał kiedyś: „Skłonny jestem zdefiniować człowieka jako racjonalne zwierzę, które zawsze wpada w szał, gdy żąda się od niego, by działało zgodnie z nakazami rozumu”. Zawsze uważałem, że definicja człowieka jako animal rationale jest idealną definicją osobowości psychopatycznej. Zapytajmy jednak skąd ów szał, o którym pisze Wilde. Jedną z odpowiedzi jest to, że człowiek nie może żyć tylko zgodnie z nakazami rozumu, że kwestią higieny psychicznej jest uznawanie przez niego pewnych irracjonalnych wyobrażeń jako sensownych. Przykładem takich wyobrażeń są symbole religijne. Kształtowały się one przez tysiące lat istnienia ludzkości i stanowią swego rodzaju psychiczną glebę, na której zawsze wzrastało życie ludzkie. Uznawanie takich wyobrażeń oburza nasz intelekt i zmysł naukowy, lecz zapewniały one przetrwanie gatunku ludzkiego przez praktycznie cały czas jego trwania. Współczesny umysł je odrzuca, albo patologizuje, jak to się ma w przypadku wszelkiej maści fundamentalizmów. Dziś chcemy wszystko wyjaśnić naukowo. Jednak trudno się nie zgodzić ze zdaniem Wittgensteina: „Czujemy, że gdyby nawet rozwiązano wszelkie możliwe zagadnienia naukowe, to nasze problemy życiowe nie zostałyby jeszcze nawet tknięte”. Dziś mamy na wszystko odpowiedzi naukowe, lecz zapomnieliśmy pytań o to, co najważniejsze w naszym życiu. Życie jest irracjonalne i zbyt dużo jednostronnego racjonalizmu mu szkodzi. Tak jak potrzebujemy snu i jego feerii marzeń sennych, tak samo konieczna dla nas jest spora dawka tego, co irracjonalne. W badaniach nad szczurami dowiedziono, że szybciej umierają pozbawione snu niż jedzenia. U ludzi pozbawionych koniecznej dozy irracjonalności pierwej umiera ich dusza nim ich ciało, albowiem bez ponoszenia szkody na swoim życiu psychicznym człowiek może znieść tylko ograniczoną dawkę racjonalności.

Można dojść do dość dziwnego paradoksu, że owa „irracjonalność” w konsekwencjach pozytywnych jest właśnie bardzo racjonalna.
PolubieniePolubienie