Olga Tokarczuk w ostatnich słowach swojego najnowszego eseju pisze proroczym głosem: „Na naszych oczach rozwiewa się jak dym paradygmat cywilizacyjny, który nas kształtował przez ostatnie dwieście lat: że jesteśmy panami stworzenia, możemy wszystko i świat należy do nas. Nadchodzą nowe czasy”. Noblistka nie wartościuje, raczej konstatuje. Ma rację, bo nie obudzimy się za rok czy dwa w takim świecie jak dziś. Jak napisał dwa tysiące lat temu św. Paweł : „Przemija bowiem postać tego świata”. Już nic nie będzie takie samo. Dawny świat wyparuje, a jaki będzie nowy? Moim zdaniem niezbyt wesoły.
Niektórzy jednak widzą pandemię nieco inaczej, jako szansę na restart naszej cywilizacji na nowych zasadach. Czasem czytam elukubracje dogmatycznych wyznawców ekologii ogłaszających koronawirusa nową nadzieją, głoszących iż obecna pandemia jest szansą na lepszy świat i lepsze życie. Nie biorą jednak pod uwagę tego, że będą tak zwane straty uboczne. W wojskowym języku angielskim istnieje piękny termin collateral damage, oznaczający niezamierzone ofiary śmiertelne działań wojennych. Podobnie będzie i teraz, będą straty uboczne, śmierć milionów ludzi. Będą to nie tyle ofiary pandemii, ile przede wszystkim katastrofy ekonomicznej i zaraz potem – klimatycznej. Ofiar walki z koronawirusem na pewno będzie więcej niż ofiar samego wirusa. Tak, może nastąpi restart, ale nie dla wszystkich.
Dziwi mnie takie stanowisko, wyzbyte współczucia, świadczące raczej o deficytach emocjonalnych osób je głoszących, niż o jakiś buddyjsko-taoistyczno-szamańskich inspiracjach do których się przyznają. Współczesna cywilizacja charakteryzuje się totalnym brakiem empatii i współczucia, i dotyczy to niestety wszystkich. Także jej krytyków, zamkniętych w swoich światach mentalnych i fizycznych. Zauważyłem, że osoby żyjące w środowisku wiejskim, z dala od skupisk miejskich nie przejmują się tym, co może zadziać się w miastach. A jeśli jeszcze te osoby są wyposażone w dogmatyczny, „ekologiczny” światopogląd to ich wypowiedzi bliskie są stwierdzenia après nous, le déluge. Prezentują zatem coś, co można tylko nazwać ekologicznym narcyzmem, takiego rodzaju egoistycznym myśleniem, które jest też istotą neoliberalnego kapitalizmu. Poddają się tym samym bezwiednie trwającemu obecnie zbiorowemu procesowi atomizacji społeczeństwa, w którym czy to ekolog, czy kapitalista, każdy sobie rzepkę skrobie. A to nie budzi nadziei na przyszłość.
Inne myśli 
Ja bym do tej wypowiedzi dołączył tylko jakiś mały gest współczucia dla tychże dogmatycznych wyznawców ekologii o buddyjsko-taoistyczno-szamańskich inspiracjach.
To jednak straszne czasy, i trudna przemiana – nawet dla taoistycznego mistrza, którym zapewne żaden z elukubrujących nie jest. Może empatia jest zaraźliwa? Od pani Olgi Tokarczuk możemy na szczęście nauczyć się konstatować zamiast wartościować. To daje nadzięję 🙂
PolubieniePolubienie
Może być Pan pewny, że współczuję im w takim samym stopniu jak oni mnie.
PolubieniePolubienie
Skąd pomysł, że ci, co upatrują w obecnym kryzysie szansy na zmianę, nie biorą pod uwagę strat ubocznych? To założenie bez pokrycia. Biorą. Żadna zmiana nie odbywa się bez kosztów. Niestety.
A że koszty byłyby rozłożone nierówno? Po pierwsze – są mechanizmy, żeby nierówności ograniczyć. Pytanie, czy zachęcamy ich użyć. A po drugie – cóż, obecny konsumpcyjny raj też nie dla wszystkich jest równo dostępny. I to bardzo nie dla wszystkich. O czym wszyscy doskonale wiemy.
PolubieniePolubienie
„Straty uboczne”, śliczny eufemizm. Sam w sobie mało empatyczny. Nie upatrują (ci ludzie) szansy na restart. Epidemia prawdopodobnie spowoduje restart. Niestety, ponieważ mamy na karku katastrofę klimatyczną, której już nie uda się zapobiec i ona sama spowoduje restart jakiego ludzkość nie znała, to straty wcale nie uboczne pójdą w setki milionów ludzi albo i miliardy. Mogę współczuć choć najprawdopodobniej sam będę jedną z pierwszych ofiar. Teoretycznie mamy do wyboru restart albo wyginięcie, ale w praktyce zostało już tylko to drugie (tak uważam). Nie da się zatrzymać w biegu rozbuchanej gospodarki (przynajmniej decyzjami ludzkimi). Na własne oczy przekonujemy się, że Natura może dokonać tego jednym wirusem. Nasz brak pokory, który katastrofę spowodował jest też brakiem empatii, ale tej szerzej rozumianej. Nie „Człowiek to brzmi dumnie” i „Czyńcie sobie ziemię poddaną”, ale „Wszystko powiązane jest ze wszystkim” (cytat z samego siebie).
PolubieniePolubione przez 1 osoba